WagenaarHoes is een organisatieadviesbureau dat zich richt op de publieke en semi-publieke sector en brancheorganisaties. Een bureau dat zich sterk betrokken voelt bij maatschappelijke vraagstukken en wil bijdragen aan een beter functionerend publiek domein. Het is daarom geen toeval dat ze zich sinds twee jaar hebben gevestigd op Landgoed Zonheuvel. Een gesprek met adviseurs Alinda van Bruggen en Harry ter Braak.
Wat betekent Landgoed Zonheuvel voor WagenaarHoes?
Alinda van Bruggen: “Het is een bijzondere plek waar je echt kunt verdiepen. Hier kun je nadenken over fundamentele vragen, zoals wat goed organiseren eigenlijk inhoudt. Vaak kijken mensen naar structuren, culturen en procedures, maar wij geloven dat het uiteindelijk draait om de energie van mensen. Zonheuvel biedt een perfecte omgeving om dieper te onderzoeken wat er écht speelt in organisaties.”
Jullie werken aan een boek over ‘beginselen voor behoorlijk organiseren in het publieke domein’. Hoezo ‘beginselen’?
Van Bruggen: “Organisaties in het publieke domein hebben een taak die voortkomt uit democratische processen. Ze moeten publieke middelen zo inzetten dat ze maximale waarde toevoegen aan die taak. Dat legitimeert een normatieve benadering: doe je echt het goede met de beschikbare middelen? In het publieke domein hebben de algemene beginselen van behoorlijk bestuur inmiddels echt een plek verworven. Die regelen de verhouding tussen overheid en inwoners. Vaak worden beginselen van behoorlijk bestuur ingezet als legitimering om ongewenste uitkomsten van overheidshandelen te kunnen corrigeren. Maar dat is niet genoeg. Een goed besluit van een bestuur is niet voldoende om het goed te doen. Het is ook zaak om behoorlijk te organiseren zodat je bereikt wat je beoogt. Dat bracht ons op het idee om de ‘beginselen van behoorlijk organiseren’ uit te werken.”
Waar hebben jullie het eigenlijk over als je het over ‘organiseren’ hebt?
Harry ter Braak: “Het gaat om meer dan alleen structuren en processen; het draait om hoe je de energie van mensen mobiliseert en verbindt. Organiseren is samenwerken dat is vaak lastig genoeg. Hoe zorg je ervoor dat verschillen tussen mensen bijdragen aan het geheel? In het publieke domein speelt dit extra sterk, omdat je werkt met maatschappelijk geld en een verantwoordelijkheid hebt naar alle inwoners.”
Jullie hebben elf beginselen geformuleerd voor behoorlijk organiseren. Hoe zijn die tot stand gekomen?
Van Bruggen: “We hebben deze beginselen ontwikkeld en zijn daarover in gesprek gegaan met wetenschappers, managers en bestuurders uit het publieke domein, maar ook vertegenwoordigers van de Raad van State en ombudsmannen. De reacties waren unaniem positief; we merkten dat zij zich uitgedaagd voelden, we bieden hiermee een nieuw perspectief. Hoewel we vaak wel horen dat mensen het veel en ingewikkeld vinden, merken we steeds dat elk beginsel uniek is en iets toevoegt.”
Is behoorlijk organiseren moeilijk?
Ter Braak: “Absoluut. Behoorlijk organiseren gaat niet alleen over goede structuren, processen en cultuur, maar om het mobiliseren van energie van mensen en het verbinden van mensen. Het gaat om verantwoordelijkheid nemen op alle niveaus in de organisatie. Als bestuurder blijf je eindverantwoordelijk, zelfs als je taken delegeert. Dat vraagt om systemen waarmee je kunt monitoren of alles goed verloopt.”
Hoe belangrijk is feedback als onderdeel van behoorlijk organiseren?
Van Bruggen: “Feedback is essentieel en daarom ook één van de beginselen en is ook ingewikkeld. In sommige organisaties is men zo vriendelijk voor elkaar dat echte feedback uitblijft. Dat leidt tot gemiste signalen en problemen die niet worden aangepakt. Het vraagt moed om zaken aan te kaarten die niet goed gaan, zeker als er een cultuur heerst waarin kritiek wordt gezien als gebrek aan loyaliteit.”
Klinkt alsof jullie een missie hebben, hoe gaan jullie hiermee verder?
Ter Braak: “We werken aan een boek waarin we de elf beginselen beschrijven en toegankelijk maken. Hiermee willen we organisaties inspireren en ondersteunen bij de realisatie van hun eigen opgaven. Het gaat erom praktische toepassingen te ontwikkelen voor een beter functionerend publiek domein.”
Tot slot, wat hoop je dat dit boek bereikt?
Van Bruggen: “We hopen een basis te leggen waarmee anderen verder kunnen bouwen. Het doel is niet alleen kennis delen, maar ook bijdragen aan een objectieve standaard waarmee organisaties zichzelf kunnen verbeteren en verantwoorden.”
Lees meer over de algemene beginselen van behoorlijk organiseren op de website van WagenaarHoes.